طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند به عنوان بزرگترین طرح توسعه ای کشور که دارای واحدهای منحصر به فرد پالایشگاهی نظیر RFCC و RCD است، فردا با حضور رئیس جمهور به بهره برداری می رسد و بیش از هفت هزار ایرانی مشغول به کار در این طرح بزرگ شاهد به ثمر رسیدن ماه ها تلاش خود خواهند بود.
پالایشگاه امام خمینی در نزدیکی شهر شازند و در جنوب غربی اراک، اولین مجموعه پالایشگاهی ساخته شده پس از انقلاب اسلامی و بزرگ ترین پالایشگاه تک واحدی کشور، فعالیت خود را از سال ١٣٧٢ با ظرفیت اسمی پالایش ١۵٠هزار بشکه در روز آغاز کرد و محصولات فرآوری شده در آن شامل بنزین معمولی و سوپر، نفت خام سبک، گاز مایع، پروپیلن، نفت سفید، گازوییل، نفت کوره و گوگرد بود.
در سال ١٣٨۵ طرح توسعه این پالایشگاه با کنسرسیومی متشکل از یک شرکت چینی و دو شرکت ایرانی با اعتباری افزون بر دو میلیارد و ٣٠٠ میلیون یورو آغاز شد که هدف از اجرای آن افزایش ظرفیت بنزین تولیدی این پالایشگاه به ١۶ میلیون لیتر در روز است.
این اولین بار است که رهبر کنسرسیوم پیمانکاری طرح چند میلیارد دلاری، یک شرکت ایرانی است و شرکت های خارجی به عنوان یک عضو حضور دارند؛ بیش از ۶٧ درصد از این طرح عظیم از سوی متخصصان و کارگران ایرانی انجام شده که این سهم در بخش مهندسی بیش از ٧٠ درصد، در خرید بیش از ۵٠ درصد و در ساخت بیش از ٩٠ درصد بوده است.
در بازدید از این مجموعه عظیم پالایشگاهی بیش از هر چیز، شگفت زده فعالیت‌ها و حجم کاری می شوی که به دست متخصصان داخلی و با زحمت طاقت‌فرسای آنان در طرح توسعه انجام شده است.
به یقین می توان گفت طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی(ره) شازند اراک به لحاظ حجم و وسعت پروژه، کمتر از تاسیس یک پالایشگاه جدید نیست و این در شرایطی است که به گفته مدیران آن، مطابق با میزان کار انجام شده روی زمین این پروژه، کار در زیر زمین پروژه نیز انجام شده است که اگر بخواهیم تصویر روشنی از آن داشته باشیم، باید زمین این پروژه را آینه ای فرض کنیم که به لحاظ حجم کار، بخش زیادی از لوله کشی ها و تاسیسات پروژه را در زیرزمین منعکس کرده است.
تولید پروپیلن پلیمری برای اولین بار در پالایشگاه های کشور، نصب بلندترین برج پالایشگاهی کشور در این طرح، بزرگ ترین واحد تولیدی منطقه برای تبدیل روزانه ٩۶ هزار بشکه مازوت به بنزین و گاز مایع، نصب ١١ تجهیز یکپارچه با وزن بیش از ١ هزار تن، نصب راکتور واحد تولید گازوییل به عنوان سنگین ترین تجهیز یکپارچه کشور (با حدود یک هزار و ۵٠٠ تن وزن)، نصب افزون بر ٢٠ تجهیز بالای ۵٠٠ تن به صورت یکپارچه، اولین واحد پالایشگاهی با تولیدات تمام فرآورده ها با استاندارد یورو ۴ برخی ویژگی های این طرح ملی است.
دارابودن تجهیزات HSE با کیفیت بالا (انجام بیش از ٧١ میلیون نفر ساعت کارکرد و تعداد حادثه ها در حد استانداردهای بالای بین المللی)، اولین پالایشگاه در ایران دارای دو واحد RDC و RFCC، نصب و راه اندازی بزرگ ترین کمپرسور پالایشگاهی به ظرفیت ۵ مگاوات و ۶٠٠ میلیون یورو خرید داخلی، از دیگر ویژگی های اختصاصی این طرح بزرگ ملی است.
طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی(ره) شازند اراک اگر چه روزهای نهایی خود را طی می کند و به زودی به مرحله بهره برداری کامل می رسد، اما در مسیر سازندگی خود، با فراز و فرودهای بسیاری روبه‌رو بوده است که مشکلات مربوط به حمل و نقل تجهیزات سنگین آن در جاده‌ها (به نحوی که برای حمل و جابه‌جایی یک مخزن ١۶ متری عظیم و رسیدن آن به پالایشگاه، ١٧ بار پل‌های هوایی نزدیک به شهر اراک بریده و مجددا جوش داده شده‌اند)، عبور تجهیزات از روستاها و بخشداری‌های مختلف، تنها بخشی از آن است.
با راه اندازی طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک، تولید گاز مایع این پالایشگاه از کمتر از یک میلیون لیتر کنونی به ٣ میلیون لیتر، بنزین سوپر از کمتر از یک میلیون لیتر به ٣ میلیون و ۶٠٠ هزار لیتر، بنزین معمولی از ٣ میلیون و ٧٠٠ هزار لیتر به ١٢ میلیون و ٣٠٠ هزار لیتر، نفت سفید از ۴ میلیون و ١٠٠ هزار لیتر، گازوییل از ٧ میلیون و ۴٠٠ هزار لیتر به ٨ میلیون و ٩٠٠ هزار لیتر، نفت کوره از ۵ میلیون و ٩٠٠ هزار لیتر به ٢ میلیون و ۴٠٠ هزار لیتر، گوگرد از ۶٠ تن در روز به ٧٠٠ تن در روز خواهد رسید و برای اولین بار در کشور روزانه یک میلیون و ٢٠٠ هزار لیتر پروپیلن تولید خواهد شد.
در این پروژه عظیم ۶۵ هزار تن تجهیزات ثابت و ٨ هزار و ٢٠٠ تن تجهیزات دوار و ٣ هزار و ٧٠٠ کیلومتر کابل های برق و ابزار دقیق و ١٣٠ هزار تن تجهیزات و سازه های فلزی نصب شده است؛ ٣٠٠ هزار مترمکعب عملیات بتنی، همچنین ٢,۵ میلیون مترمکعب عملیات خاکبرداری و خاکریزی و یک هزار کیلومتر عملیات جوشکاری انجام شده است.
این روزها اگر به پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند سر بزنی و از محوطه طرح توسعه آن بازدید کنی، در مقایسه با سه سال گذشته تفاوت های فراوانی می بینی؛ تلاش پیگیر و مستمر برای به ثمر رساندن طرح در همه‌جا موج می‌زند و کار ساخت و نصب تجهیزات که سه سال گذشته در ابتدای راه قرار داشت، تقریبا در مراحل پایانی قرار گرفته است.
تجهیزات بلااستفاده جمع آوری شده و کارگران مشغول محوطه سازی بخشی از مجموعه هستند؛ بخش زیادی از متولیان این پروژه با قرارگرفتن آن در مدار تولید با این طرح بزرگ ملی خداحافظی خواهند کرد؛ بیش از ٧ هزار کارگر ایرانی در این پروژه عظیم ملی برای خود تجاربی اندوختند که به طور حتم برای آنان و برای کشور دستاورد و سرمایه بزرگی خواهد بود که در آینده در عرصه های دیگری به ظهور خواهد رسید.
اما از همه این اعداد و ارقام و حساب و کتاب ها که رها شوی، طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک، طرحی موفق و تحسین برانگیز و نتیجه اجرای کار و زحمت گروهی و مشترک ایرانیان غیوری است که شوق و اندیشه اعتلای سرزمینشان در تاریخ ماندگار خواهد شد.